Taarifa ya pamoja kwa vyombo vya habari kutoka Okoa Mombasa na TISA (The Institute for Social Responsibility)
Iliwasilishwa tarehe 30 Mei 2022 na Wanjiru Gikonyo (TISA) kwa niaba ya TISA na Okoa Mombasa.
Kama wengi wenu mnavyofahamu, tarehe 13 Mei, Mahakama Kuu ya Mombasa ilitoa uamuzi katika kesi yetu na kuamuru serikali kutoa kandarasi, makubaliano na masomo yote yanayohusiana na ujenzi na uendeshaji wa Reli ya Standard Gauge.
Hukumu hiyo ilitolewa kutokana na ombi la mahakama ambalo Okoa Mombasa na TISA waliwasilisha mnamo Juni 2021. Tuliwasilisha ombi hilo baada ya serikali kukataa kujibu maombi kadhaa ya Upatikanaji wa Habari ambayo Okoa Mombasa iliwasilisha 2019. Na maombi hayo ya Kupata Habari. Ilikuja baada ya miaka mingi ya malalamiko ya umma ya kutoa nyaraka – kutoka kwa wanaharakati, raia wa kawaida, waandishi wa habari, hata viongozi wa serikali.
Hata hivyo tuko hapa, siku 17 baada ya hukumu, miaka miwili na nusu baada ya maombi yetu ya Upatikanaji wa Habari, miaka mitano baada ya operesheni za SGR kuanza, na bado hatuna chochote. Hakuna mikataba, hakuna makubaliano, hakuna habari. Tuna ukaidi na kiburi tu kutoka kwa serikali. Siri ilioanza na utungwaji wa SGR inaendelea hadi leo. Serikali inaendelea kufanya kazi nikama haikwazwi na si lazima iheshimu sheria kama Wakenya wengine ambao wamewachagua.
Katiba iko wazi kabisa kwamba sote tuko chini ya sheria, Na sasa mahakama imethibitisha hilo. Serikali haiwezi kutumia mamia ya mabilioni ya shilingi zetu kwa njia fiche, bila uchunguzi. Tuna haki ya kuona hati hizo. Tuna haki ya kushiriki katika utawala wetu wenyewe. Tuko tayari kupokea mikopo lakini mimi na wewe tutalipa kwa shilingi zetu za ushuru na tutateseka ikiwa Kenya itashindwa kulipa.
Katika uamuzi wake, Jaji Mativo aliandika:
“Mashirika ya umma yanafaa kuwajibika Kikatiba kuwapa watu fursa ya kupata taarifa ili waweze kutumia haki zao. Wanapojaribu kudhofisha haki ya Kikatiba ya mtu kwa kutoitikia na kujifanya hamnazo mienendo zao zinapaswa kuzimishwa.”
Leo tunadai serikali iache kujifanya hamnazo. Tunadai kwamba watii agizo la mahakama na waachilie kandarasi za SGR mara moja.
Ripoti za vyombo vya habari wiki iliyopita zilisema kuwa serikali imekata rufaa dhidi ya hukumu hiyo. Tungependa kufafanua kuwa kwa ufahamu wetu, ripoti hizi ni za uwongo – zilizofanywa na serikali. Serikali inaweza kunuia kukata rufaa, lakini hatujapewa hati zozote zinazohusiana na rufaa kufikia leo.
Aidha, leo tunatoa wito kwa serikali kuachana na haki yake ya kukata rufaa kwa sababu moja rahisi: Serikali inayowajibika isipoteze muda na rasilimali ili kuepuka uwazi na uwajibikaji. Wanatumia pesa zetu za ushuru kutuficha. Tunaona mwelekeo huu ni kama tunatukanwa.
SGR ndio mradi wa miundomsingi ghali zaidi katika historia ya Kenya, ya shilingi bilioni 450. Pia imekuwa moja ya balaa zaidi nchini Kenya. Imeharibu uchumi wa Mombasa kwa kuhamisha shughuli za bandari ndani ya nchi. Imeongeza deni la Kenya linalokua na lisilo endelevu la hasara. Na kunaweza kuwa na matatizo zaidi yajayo – hatutajua hadi tuone mkataba.
Tuna haki ya kujua yote haya. Jinsi pesa zetu zinavyotumika, matokeo ya kutolipa mkopo, na michakato ya serikali ya kufanya maamuzi katika kutia saini mkataba huo. Tuna haki ya kuona mikataba na nyaraka zingine. Tunarudia wito wetu kwa serikali kuwaachilia habari hizi mara moja.
